Orangutanların esnek öğrenme ve öngörü kapasitesi

Orangutanların sıra dışı öngörü kapasitesine sahip olduğunu biliyor muydunuz?

Bir orangutan özel olarak hazırlanmış meyve suyu karışımının tadının iyi mi kötü mü olduğunu, tadına hiç bakmadan, geçmişte elde ettiği bilgileri çaprazlayarak öngörebiliyor.

Bilim insanları, geçmişteki tecrübelerden elde edilen bilgilerin kombinasyonunu yapmanın ve yeni bir durumu tahmin etmenin sadece insana haiz bir özellik olduğunu düşünüyordu. Genellikle tecrübemiz biz, yönlendirdiğinde karar almamız daha kolay olabiliyor. Fakat bazen daha önce hiç tecrübe etmediğimiz durumlarla karşılaşabiliyoruz. Bu durumda duyularımıza dayalı öngörülerimize göre kararlar alırız. Bu da bize şu ya da bu durum bizi mutlu edecek mi etmeyecek mi, sorularına yanıt bulmaya çalışırız. Geçmişteki tecrübelerimizden elde ettiğimiz bilgiler, bizim bu tür öngörüsel tahminlerde bulunmamızı sağlar.

Bu kapasitenin sadece insanlarda geliştiği düşünülmekteydi. Örneğin, daha önce tadına hiç bakmadan, limonataya şeker koymanın tadının iyi mi kötü olacağını aşağı-yukarı kestirebiliyoruz (itiraf etmeliyim ki, yanıldığımız durumların sayısı da pek az değil). Buna karşılık, diğer bütün hayvanlar sadece geçmişteki tecrübelerinden edindikleri bilgilerle yetinmek zorunda. Hayvanlar, yeni bir meyve suyu karışımının tadının neye benzeyeceğini bilmemekle beraber deneme yanılma yöntemini kullanır.

Bu öngörü yeteneğinin sadece insana has olup olmadığı tespit etmek için, bir araştırma ekibi, hayvanların yeni tatlara karşı nasıl davrandığını bazı testler yürüttü. Testlerde İsveç’teki Furuvik hayvanat bahçesinde bulunan 21 yaşındaki Naong adlı Sumatra orangutanının yanı sıra, yaşları 20-35 arasında değişen 10 insan da yer aldı. Testin amacı hayali olarak, bilinen bazı meyve sularının daha çnce yapılmamış bir şekilde karıştırılması ve ortaya çıkacak karışımın güzel mi kötü mü olduğunu öngörmek. Bunun için bilinen 4 malzemeden (kiraz, limon, ravent ve sirke) daha önce hiç tatmadıkları 6 farklı karışım elde edildi.

Araştırmada gözlemlenen, orangutanın da insanlar gibi her seferinde kendi damak tadına uygun olan karışımı seçtiği oldu. Burada tatları bilinen malzemelerin, bilinmeyen karışımlarının tatlarının iyi olup olmayacağı öngörülüyordu. Bilinmeyen bir durumla karşı karşıya kalan hayvan, tutarlı kararlar vererek, diğer hayvanlar gibi deneme yanılma yöntemine başvurmadı.

Bu çalışmada ortaya çıkan sonuç: geçmişteki tecrübelerden yararlanarak, gelecekteki bir durumu öngörme kapasitesi sadece insanlara ait değil. Çalışma orangutanların zeka seviyelerinin oldukça gelişmiş olduğunun yanı sıra esnek bir öğrenme kapasitesinin olduğunu gösteriyor. Deney yakın zamanda şempanzeler üzerinde de tekrarlanacak. Bilim insanlarının hayvanlara güveni tam. Onlara göre karga ve kargagillerde de benzer sonuçlara ulaşmak çok olanaksız görünmüyor.

Kaynak