Deniz suyunun tuzu nereden geliyor biliyor musunuz?

Denizlerde, çözülmüş halde yaklaşık 49 katrilyon ton tuz bulunuyor. Bu da bütün dünya yüzeyini kaplayacak 45 metrelik bir katman anlamına geliyor. Peki niçin? Her şey Dünya'nın oluşum şartlarıyla belirlendi...

Tuz denizi üzerinde gün batımı

Deniz suyu tuzlu, hem de sadece biraz değil. Ortalama olarak bir litre deniz suyunda 34,7 gr yani 6 kahve kaşığı tuz bulunuyor. Bütün deniz ve okyanuslar toplandığında da, bu yaklaşık 49 katrilyon ton tuz demek oluyor. Bu kadar tuzla Dünya yüzeyinde 45 metrelik bir tuz katmanı da yapmak mümkün.

Tuz, ama hangi tuz? Çünkü kimyasal olarak pek çok farklı tuz çeşidi var. Tam olarak, tuz iyon halindeki atomların birleşmesiyle oluşan bir moleküldür. Bu iyonlar; klor (Cl−), sülfat (SO42-), sodyum (Na+), potasyum (K+), kalsiyum (Ca2+) ya da magnezyum (Mg2+) olabilir. Denizde en fazla bulunan tuz % 78’le sodyum klorürdür (NaCl). Bu tuz Dünya’nın oluşumunun ilk evrelerinde ortaya çıktı.

 

Tuz kristalleri

Her şey 4 milyar yıl önce belirlendi. 

4 milyar yıl önce, henüz genç olan gezegenimiz volkanlarla çevriliydi. Bu volkanlar ilkel atmosfere sürekli su buharı ve gazlar bırakmaktaydı. Bu gazların içinde NaCl de bulunmaktaydı. Birkaç yüzyıl sonra atmosferdeki su buharının yoğunlaşmasıyla okyanuslar oluştu. Atmosferdeki gazlar da okyanuslarda sodyum ve klor olarak çözülmeye başladı. 

Ve deniz suyu böylelikle tuzlu hale geldi. Sofra tuzu olarak da bilinen sodyum klorür (NaCl) denizlerdeki tuzun % 78’ini oluşturuyor. Diğer% 22’lik bölüm de sodyum, kalsiyum, magnezyum, potasyum gibi iyonlarla oluşan tuzlardan meydana gelmektedir. Bu iyonlar da yıllar içinde, erozyonlar, yağmur ve yeraltı suları ile silikatlı kayaların aşınmasıyla denizlere akar. Günümüzde, her yıl yaklaşık 2 milyar ton iyon nehir ve ırmaklar aracılığıyla deniz ve okyanuslara akar.

nehirler geçtikleri yerlerden tuz ve mineralleri toplayarak deniz ve okyanuslara taşır

Mükemmel bir tuz devri 

Bu da akıllara şu temel soruyu getiriyor. Madem denizlere sürekli tuz taşınıyor, o halde nasıl oluyor da son 450 milyon yıldız denizlerdeki tuz seviyesi aşağı-yukarı değişmeden kalabiliyor? Yanıt basit: kazanılan tuz kaybedilenle dengeleniyor. Örneğin potasyum, okyanusların diplerinde bol miktarda bulunan arjil (çamur) tarafından absorbe edilmektedir. Kalsiyum da kalkerleşmeden önce deniz canlıları tarafından kullanılmaktadır.

olivin minerali-Arizona

Magnezyum ve sodyum da okyanus ortası sırtları tarafından hapsediliyor. Daha doğrusu, bu iyonlar sürekli olarak okyanusal kabuğun içine çekilmekte, daha sonra da hidro termal sular tarafından tekrar atılmaktadır. Ama bu iyonlar sıcak litosferle temas ettiklerinde, iyonlar tuzlu sudan olivin ve piroksen gibi bazaltik kayalara aktarılır. Bu da, deniz ve okyanuslardaki tuz seviyesinin belli bir düzeyde kalmasını sağlar.