Beynin stres kontrol merkezleri

Pittsburgh Üniversitesi’nden araştırmacılar beynin pek çok bölgesini vücudun stres kontrol merkezine bağlayan pek çok anatomik bağlantı noktası tespit etti.

Uzun zamandan beri, vücudu stres kontrol mekanizması biliniyor. Acil durumlarda beyin böbrek ütü bezlerine sinyal gönderir, bu bezler de kortizol üretir. Bu hormon da fiziksel reaksiyonlar oluşturmaya yardımcı olur: kalp ritmi hızlanır, göz bebekleri büyür, ter bezleri daha fazla çalışır. Bir başka deyişle vücut saldırmak ya da kaçmak için kendisini hazırlar. Bu da tehlike geçtikten sonra beynin frenlemesiyle son bularak normal haline döner. Şimdiye kadar, beyinde yerleri henüz tam olarak tespit edilmemiş 1 ya da 2 beyin bölgesinin böbrek üstü bezini kontrol ettiğini düşünülüyordu. Ancak, ABD’nin Pittsburgh Üniversitesi’nden bir araştırma ekibi yeni bir izleme yöntemi kullanarak, birbirine bağlı uzun nöron zincirleri tespit etti. Çalışmanın sonuçları da PNAS bilimsel dergisinde yayınlandı. Çalışmada böbrek üstü bezlerine anatomik olarak bağlı olan ve beynin korteksinin farklı bölgelerinden çıkan sinir ağları bulundu.

Araştırma ekibi basın açıklamasında şunları ifade etti : « bu stres, depresyon ve diğer zihinsel durumların organların çalışması üzerindeki etkilerini anlamak için bize yeni bir ışık tutacak. Bu da, psikosomatik hastalıkların anatomik bir altyapısının olduğunu da bizlere gösteriyor. »

Çalışmayla anlaşılıyor ki en büyük beyin-vücut bağlantı noktaları duygusal algıyla ilgili. Bu da vücudumuzun nasıl çalıştığını gözler önüne seriyor: bu çoklu bağlantı noktaları sayesinde beyin bizim strese nasıl yanıt vereceğimizi daha az gelişmiş bir canlıya nazaran daha fazla seçeneğe sahip olduğumuzu anlamamızı sağlıyor (kaçmak ya da savaşmak). 

Çalışmanın yürütücülerinden Dr. Peter Strick : « bir korteksimiz olduğuna göre önümüzde seçenekler var » şeklinde olayı özetliyor. Strick : « eğer biri size küfür ederse kaçmak ya da aldırmak zorunda değilsiniz. Ona farklı yanıtlar verebileceğiniz gibi onu görmezden de gelebilir hatta daha esnek bir ruh haline sahip olabilirsiniz. Bu opsiyonlar korteks tarafından bize sunulan seçeneklerden bazılarıdır » diyerek çalışmayı daha iyi anlamamızı sağlıyor.

 Stres ve depresyon arasındaki bağlantı bulundu mu?

Çalışmada ortaya çıkan bir başka sürpriz de hareketlerden sorumlu motor bölümünün de böbrek üstü bezlere bağlı olması. Motor nöronların görevlerinden bir kısmı vücudun merkezi dengesini ve duruşunu kontrol ediyor. Araştırmacılara göre, bu durum Tai-chi, Yoga ve Pilates gibi vücudun dengesini sağlayan eksersizlerin strese karşı niçin bu kadar faydalı olduğunu da açıklıyor.

Bir çatışma sezinlediğimizde ya da bir hata yaptığımızı farkettiğimizde beynin bazı bölgeleri aktifleşir. PNAS’ta yayınlanan araştırmaya göre, beynin aktifleşen bu bölgeleri de böbrek üstü bezleri üzerinde etkiye sahiptir. İnsan hata yaptığını hatırladığında ya da bunun için kendisini suçladığında, bu durum böbrek üstü bezlerini uyararak yeni bir stres dalgası oluşturur. Bu da posttravmatik stres bozukluğunun tedavisi için yeni yöntemlerin geliştirilmesine olanak sağlayabilir. 

“Meditasyon strese karşı iyi geliyor” diyen Peter Strick şöyle noktalıyor “ belki de korteks ile böbrek üstü bezleri arasındaki anatomik bağlantı aktif durumdadır. Belki de stres ile depresyon arasındaki bağlantıyı bulduk.”

Kaynak